Այսօր Գլենդէյլի Հանրային գրադարանի զանազան մասնաճիւղերը՝ իրենց հայկական գրքերի հարուստ արխիւով իրենց տեղն են գտել համայնքի հայ ընթերցող խաւի մօտ: Այդ իմաստով կարեւոր նշանակութիւն ունի կենտրոնական գրադարանը (Հարուարդ պողոտայում), որտեղ առանձին բաժնում այցելուներին է տրամադրուել եօթ հազար հայկական գրքեր: Գրադարանի հայկական բաժանմունքում պահպանւում են հայոց գրականութեան, լեզուաբանութեան, հասարակագիտութեան, աշխարհագրութեան, պատմութեան եւ արւեստին առնչուող զանազան հայերէն ու անգլերէն, կենսագրական աշխատութիւններ ու հետազօտական արժէք ունեցող գրքեր, դրանց շարքում՝ բառարաններ եւ հանրագիտարաններ: Կենտրոնական գրադարանը եզակի է նաեւ ցեղասպանութեան յատկացուած հարուստ հաւաքածուով, ուր ներկայացուած 620 գրքերից՝ շուրջ 150-ը Հայոց Ցեղասպանութեան են նուրուած:
Գլենդէյլի հանրային գրադարանում հայկական գրքերի ու հայերէնի հետ կապուած աշխատանքների պատասխանատու՝ Էլիզաբէթ Գրիգորեանը իր տարիների գործունէութեամբ նշանակալի դեր է կատարել հայկական բաժանմունքի պահպաանման ու հարստացման ընթացքում: Գրադարանի վարչական կազմը միշտ նեցուկ է կանգնել սոյն բաժնի զարգացման գործին ու շարունակ երաշխաւորել է քաղաքի հայ համայնքին նպաստող ձեռնարկները, ինչը հաստատում է նաեւ Էլիզաbէթ Գրիգորեանը: Այսօր Քաղաքապետարանից Կենտրոնական գրադարնին յատկացուող տարեկան բուդջէում՝ նկատի է առնւում հայկական μաժինը: Նշանակուած գումարը յատկացւում է նոր գրքեր գնելու եւ ներկայ արխիւը պահպանելու գործին: Ըստ Էլիզաբէթին՝ գրադարանի առաքելութեան սկզբունքներից է՝ ծառայել քաղաքի բնակչութեան բոլոր խաւերին, մանաւանդ երբ նրանք նշանակալի տոկոս են կազմում:
Սակայն՝ հայկական բաժնի պահպանման ու զարգացման հարցում հիմնական գործը մնում է հայ ընթերցողին: Էլիզաբէթ Գրիգորեանի համաձայն՝ այցելուների աշխոյժ մասնակցութեամբ է հնարաւոր դառնում՝ շարունակականութեան մէջ տեսնել հայկական բաժնի զարգացումը: Այդ իմաստով այցելուների թիւը եւ փոխառած գրքերի քանակը որոշակի դեր է կատարում գրադարանի ընդհանուր ուղեգծի մշակման ու գործադրման հարցում: Հայ ընթերցողը յաճախ չէ, որ այցելում է գրադարան՝ հայկական արխիւը ուսումնասիրելու կամ ընթերցելու նպատակով: Պէտք է նշել, որ հայկական բաժնի՝ ի մասնաւորի Ցեղասպանութեան հաւաքածոյի այցելուների քանակը առաւելագոյնին է հասնում Մարտ եւ Ապրիլ ամիսներին (Հայոց Ցեղասպանութեան յիշատակման օրերին զուգահեռ), իսկ՝ նրանից յետոյ զգալիօրէն պակսում է:
Հայ ընթերցողի դերը չի կարելի սահմանել միայն գրադարանի հայկական առկայ արխիւի օգտագործման հարցում: Այս կապակցութեամբ կարեւոր նշանակութիւն ունի նաեւ միջգրադարանային փոխառութեան գործօնը: Այն պարագայում, երբ գրադարանի արխիւում պակասում են ինչոր աղբիւրներ, որոնք որոնելի են Գլենդէյլի կամ այլ քաղաքների միւս գրադարաններում՝ այցելուն կարող է պահանջել միջգրադարանային փոխառութեան կամ ILL (Interlibrary loan) ծառայութիւնը: ILL-ի շնորհիւ գրադարաններին րին հնարաւոր է դառնում փոխ առնել միմեանց գրքերը: Երբ գրադարանում պակասող որեւէ գիրք ILL-ով շարունակ փոխառւում է, դա նշանակում է, որ ընթերցողի կողմից դրա համար լուրջպահանջ կայ: Արդիւնքում հարկաւոր է դառնում՝ գնել ու արխիւում ներկայացնել պահանջուող գիրքը:
Արխիւի պակասը լրացնելու պահանջով՝ նաեւ այցելուն կարող է գրաւոր առաջադրանք ներկայացնել՝ յատուկ թերթիկներում նշանակելով պակասող աղբիւրների խորագիրը: Նոյն առաջադրանքով կարելի է գրադարանապետին տեղեակ պահել վերջերս հրատարակուած հատորներից:
Նշանակալից դեր է կատարում նաեւ զանազան անձանց եւ կազմակերպութիւնների կողմից կատարուած գրքերի գերապատւութիւնը, նամանաւանդ այն պարագայում, երբ նուիրւում են հնատիպ հատորներ կամ այլեւս չվերահրատարակուած գրքեր: Այս ուղղութեամբ Էլիզաբէթ Գրիգորեանը գնահատանքով է յիշում այն հայ հեղինակներին, որոնք իրենց գրչին պատկանող ստեղծագործութիւններից արժէքաւոր օրինակներ են նուիրում գրադարանին: Սակայն գրքի նուիրատուութեան գաղափարը արմատական չի դարձել հայերիս մէջ: Փաստը մնում է փաստ, որ այսպէս ճանաչուած՝ second hand գրախանութներում յաճախ կարելի է հանդիպել թանկարժէք հայկական գրքերի, որոնք հայ ընտանիքների կողմից չնչին գնով վաճառքի են յանձնուել: Էլիզաբէթ Գրիգորեանը այն անձանց, որոնք այլեւս հնարաւորութիւն կամ մտադրութիւն չունեն իրենց անձնական գրադարանը պահպանելու, առաջարկում է արխիւը նուիրել հանրային գրադարանին: Նա յիշեցնում է, որ գրադարանի համար արժէքաւոր են ամէն որակի հատորներ՝ անկախ նրանից, որ դրանք լինեն անմխիթար վիճակում, պակասէն ինչոր էջեր, կամ կազմը անմխիթար վիճակում լինի: Գրադարանը ունի նման հատորների նորոգման միջոց:
Էլիզաբէթ Գրիգորեանը հաւաստիացնում է, որ նուիրուած որեւէ հատոր անպայման տեղ է գտնելու գրադարանի շարքերում, սակայն յիշեցնում է, որ դրա համար ժամանակ է հարկաւոր, քանի որ ցուցակագրման աշխատանքը բաւականին երկար ընթացք է պահանջում: Նաեւ պէտք է նկատի առնել գրադարանի ընդհանուր քաղաքականութիւնը գրքերի ցուցակագրման հարցում, որի համաձայն՝ առաջնակարգ հերթում են գնած գրքերը, ոչ թէ նուիրուած հատորները: Ուստի անհաւանական չէ, եթէ նուիրատուութիւնից քանի ամիսներ յետոյ յաջողել տեսնել գրքերը գրադարանում: Նա աւելացնում է, որ նուիրատուները գրքեր նուիրելու համար նախապէս համադրեն գրադարանի հայկական բաժնի պատասխանատուի հետ, որը իրենց կուղեկցի պատկան պատասխանատուներին: Նոյնը առաջարկւում է, այն անձանց, որոնք կամենում են նիւթականով օժանդակել հայկական բաժնին:
Չպէտք է մոռանալ հայկական կազմակերպութիւնների ու միութիւնների դերը, որոնք իրենց աշխոյժ եւ եռանդուն մասնակցութեամբ օգտակար կարող են հանդիսանալ քաղաքի գրադարանների հայկական բաժնի զարգացման գործընթացին: Էլիզաբէթ Գրիգորեանը դրական է համարում նաեւ մամուլի եւ հեռուստատեսութեան դերը՝ գրադարանավարի խնդիրները արծարծելու գործում:
Նիւթը հրատարակւել է նաեւ «Օրակարգ» ամսաթերթում:
No comments:
Post a Comment